In deze episode van onze schrijfcoachingsreeks, gaan we in op twee tegenovergestelde narratieve technieken, die beiden je verhaal interessanter kunnen maken, namelijk Chekhov’s Gun en Red Herrings.

Wat is een ‘Red Herring’

De term ‘red herring’ zou komen van een dierenrechtenactivist uit 1807 die in een fictief verhaal rode haringen (gerookte of zoute haring) in het bos hing om zo jachthonden op een dwaalspoor te zetten, zodat de vossen waarop gejaagd werden de kans kregen te ontsnappen. In werkelijkheid worden haringen al eeuwen (zeker sinds 1500) gebruikt om jachthonden juist te trainen om een spoor te volgen.

Red herring is dus een figuurlijke uitdrukking voor een aanwijzing of stukje informatie in je verhaal dat door de auteur is ingebracht om de lezer op het verkeerde spoor te zetten.

Met deze plottechniek breng je de lezer dus op een dwaalspoor, zodat die niet meteen doorziet hoe het verhaal af gaat lopen. Door het plaatsen van een red herring maak je je verhaal minder voorspelbaar. Zeker in detectives worden vaak (valse) aanwijzingen gegeven die jou als lezer het idee geven dat je weet waar het heen gaat, maar uiteindelijk blijkt natuurlijk dat niet de butler, maar de tante de moord heeft gepleegd.

Het gebruik van informatie om je lezer op een dwaalspoor te zetten kan je verhaal interessanter maken, maar pas op dat je de lezer niet regelrecht misleidt. Zorg ervoor dat de lezer achteraf gezien altijd had kunnen weten dat hij op een dwaalspoor is gezet. Kom dus niet op de laatste pagina van je verhaal ineens met personages of informatie die de clou bevatten, maar introduceer ‘red herrings’ naast informatie die wel juist is.

Agatha Christie’s geheim is bijvoorbeeld dat de eerste personage die voorkomt in haar verhalen, meestal onschuldig lijkt, maar het achteraf altijd heeft gedaan. Christie geeft je aanwijzingen die je doen geloven dat anderen meer motief hadden voor de moord.

Tips voor het toepassen van ‘red herring’:

1. Een aanwijzing drop je niet achteloos. Je laat het onlosmakelijk deel uitmaken van je plot. Als je ze weg zou laten, zou je verhaal in elkaar storten.
2. Maak de red herring geloofwaardig. In het geval van een detective wil je onschuldige personages in het begin schuldig laten lijken door ze motief en gelegenheid te geven. En andersom moet de echte dader al wel bekend zijn bij de lezer, maar die moet geen enkele verdenking op zich hebben.
3. Verstop een red herring in open zicht. Het gaat niet om het weglaten van informatie, maar juist om informatie te verstoppen. De buurvrouw van wie iedereen denkt dat ze een verzekeringskantoor aan huis heeft is eigenlijk een prostitué. Bedenk details die je vroeg in het verhaal laat zien, op basis waarvan de lezer dat misschien ook al wel had kunnen weten (bijvoorbeeld omdat klanten voornamelijk ’s avonds langskomen en dat ze dan steevast de gordijnen sluit).
4. Je lezer is niet gek. Het is leuk om de lezer een beetje voor de gek te houden, maar het moet wel eerlijk blijven. Geef alle aanwijzingen op basis waarvan de lezer achteraf denkt ‘ja, natuurlijk!’. Maar laat geen informatie achterwege waarvan de lezer redelijkerwijs had mogen verwachten dat hij die wel had moeten krijgen.
5. Gebruik twee details die gemakkelijk tot een conclusie kunnen leiden. Bijvoorbeeld: Een vrouw verdenkt haar man van vreemdgaan en hij zit telkens op zijn telefoon. Achteraf blijkt dat hij een verrassing aan het plannen is, speciaal voor haar.

En wat is Chekhov’s gun?

Anton Chekhov was een auteur van korte verhalen en toneelstukken. Zijn stelling is: ““Als je in de eerste akte een pistool aan de muur hebt gehangen, dan moet het in de volgende akte worden afgevuurd. Anders moet je het er niet ophangen.” Hij gaat zelfs zover te zeggen dat alles wat niet bijdraagt aan het verhaal ook weggelaten moet worden. Elke handeling moet er toe doen. Niet elke auteur is het hier overigens mee eens.

Als plottechniek betekent ‘Chekhov’s gun’ dat een ogenschijnlijk onschuldige handeling in het begin van je verhaal, later een grote rol kan spelen. Dit is een vorm van foreshadowing; je geeft een hint die de oplettende lezer oppikt en die later van groot belang blijkt te zijn.

Bij het plaatsen van een ‘Chekhov’s gun’ kun je wat extra aandacht plaatsen op een handeling die, of voorwerp dat later van belang is. Kijk bijvoorbeeld naar de volgende zinnen en merk het subtiele verschil op:

“Ilse rangschikte wat seksspeeltjes op het bankje naast het bed.”

“Ilse rangschikte wat seksspeeltjes op het bakje naast het bed. Ze kon een glimlach nauwelijks onderdrukken toen ze de zwarte dildo recht legde.”

In het tweede voorbeeld denk je als lezer ‘waarom glimlacht Ilse? Wat zou ze ermee van plan zijn? Je moet dan als auteur wel wat doen later in het verhaal met die zwarte dildo.

Tips voor de toepassing van Chekhov’s gun:

1. Gebruik zintuiglijke beschrijvingen (hoe iets ruikt, proeft, wat voor geluid het maakt, hoe het eruit ziet) om extra nadruk op iets te leggen
2. Gebruik het principe show, don’t tell
3. Pas bij een persoonsbeschrijving ook Chekhov’s gun toe: geef alleen karaktereigenschappen of uiterlijke kenmerken of eigenaardigheden die ertoe doen voor je verhaal. Waarom vertel je dat hij lange dikke vingers had? Ahuh, juist 😉
4. Verrassingselementen of onverwachte wendingen kunnen een perfecte Chekhov’s gun zijn. Bijvoorbeeld: Je hoofdpersoon raakt zijn telefoon kwijt. Daarom gaat hij terug naar de bar en dan ontmoet hij een vrouw die hij anders nooit had ontmoet. Bedenk wel dat dit geloofwaardig moet zijn: waarom was de vrouw er daarvoor niet? Hoe is hij zijn telefoon verloren?
5. Een Chekhov’s gun mag best een dramatisch effect hebben. Iets dat behoorlijk wat impact heeft op een van de personages. Iets kleins dat nauwelijks effect heeft – zoals een scheetje dat 10 seconden te ruiken is – mag, maar zal je plot niet persé zo interessanter maken als vastgebonden worden met de boeien die eerder zijn gekocht en die het personage later in een benaderde situatie brengen.
6. Ga heel bewust om met details. Als iets minder belangrijk is, beschrijf ze dan minder gedetailleerd.

Red herring. Chekhov’s gun. Hoe gebruik je dat in erotica?

In beide plottechnieken gaat het erom dat je de lezer hints of aanwijzingen geeft die ofwel in eerste instantie van weinig belang lijken, maar later toch belangrijk blijken te zijn, ofwel dat ze je op het verkeerde been hebben gezet. Dat lijkt typisch iets voor een detective, maar toch kan elk genre – dus ook erotica – stukken interessanter worden als je slim gebruik maakt van deze technieken.

Denk bijvoorbeeld aan een plottwist aan het einde van je verhaal. Je hoofdpersoon blijkt geen gewone huisvrouw te zijn. Je kunt gedurende het verhaal al hints geven, waardoor je niet zegt dat de vrouw een meesteres is, maar je het bijvoorbeeld laat zien in haar gedrag, of kleding.

Of je kunt vroeg in het verhaal een detail geven dat later terugkomt en van essentieel belang blijkt voor het plot. Denk aan een ring die de maîtresse kwijt is en die later aan de hand van de echtgenote zit. Of een flesje olijfolie die op een boodschappenlijstje staat en die later als massageolie dienst doet.

Opdracht: Schrijf een erotisch verhaal waarin één of meer red herrings en/of Chekhov’s guns voorkomen

De opdracht van deze episode van ‘Zin’ is:

Schrijf een erotisch verhaal waarin je gebruik maakt van de plottechnieken ‘red herring’ en/of ‘Chekhov’s Gun’.

Je mag zelf weten hoe lang je het verhaal maakt, maar maximaal 2.000 woorden (veel minder mag ook). Je mag zelf weten of je een red herring of een Chekhov’s gun toepast, of beiden.

Heb jij je opgegeven als deelnemer aan ‘Zin’, dan kun je jouw inzending hieronder in het formulier opsturen. Je kunt inzenden tot 31 december 2024.