Vorig jaar concludeerde Rutgers al dat jongeren steeds later met seks beginnen. Een kwalitatief vervolgonderzoek door Rutgers Jongeren laat nu zien waarom. Vooral social media spelen hierbij een belangrijke rol, maar ook de verhoging van de leeftijd waarop je alcohol kunt krijgen. Jongeren hechten verder veel waarde aan hun ontmaagding.
Online vervangt lichamelijk contact
Uit het onderzoek Seks onder je 25e bleek al dat jongeren een jaar later beginnen met zoenen en seks dan vijf jaar geleden. Om een verklaring te vinden voor deze verschuiving, die overigens ook internationaal waarneembaar is, sprak Rutgers met 47 jongens en meiden tussen de 16 en 25 jaar.
Uit deze gesprekken bleek dat social media de offline wereld voor een groot deel vervangen hebben. Jongeren gebruiken social media om contact met elkaar te hebben en zich te profileren: te laten zien hoe mooi, sexy en populair ze zijn. Dating apps en sociale media zoals Facebook en Instagram maken het gemakkelijker om te flirten en uit te proberen hoe je ‘in de markt ligt’. Je hebt dan geen ongemakkelijke stiltes en minder risico op afwijzing.
De drempel om vervolgens in het echt op iemand af te stappen is echter groot. ‘Via een beeldscherm kan je allerlei dingen zeggen met allerlei emoji’s, maar wanneer het er in het echt op aan komt, dan kan ik me voorstellen dat het voor heel veel mensen heel awkward is of ze weten niet wat ze moeten zeggen’. Laat staan dat je weet hoe je je moet gedragen als je seks met elkaar wilt hebben.
Grote druk
De jongeren in het onderzoek geven aan druk te ervaren van ouders en maatschappij. Benadrukt wordt dat je je eigen keuzes moet maken en er echt klaar voor moet zijn. Onzekerheid en angst om te falen remt het experimenteren met seks. En de norm is dat de eerste keer seks speciaal moet zijn, met iemand waar ze verkering mee hebben. Je moet er voor honderd procent achter staan, je moet er zelf voor kiezen, je moet het echt alleen doen met iemand die je echt heel erg lief vindt. Dit legt de lat hoog voor veel jongeren om iets te gaan doen.
Experimenteren doen jongeren niet meer zo maar met iemand. Hoewel het via social media en dating apps makkelijker is om met veel mensen in contact te komen, is het door diezelfde social media ook veel transparanter wat je allemaal doet. Vooral meisjes geven aan dat ze bang zijn dat ze ‘exposed’ worden, dat er beelden of informatie over hen online komen. Dat maakt ze extra voorzichtig. Nog steeds speelt ongelijkheid tussen jongens en meisjes daarbij een grote rol. Meisjes die het met vier jongens hebben gedaan zijn al snel een slet of een hoer, terwijl jongens met een vergelijkbare ‘score’ al snel een bink zijn.
Homo- en biseksuele jongeren in het onderzoek hebben vooral angst voor blikken van de omgeving. Lesbische meisjes lopen minder risico op reacties dan homoseksuele jongens. Lesbische meisjes lopen ook wat minder in het oog. ‘Gewoon vriendinnetjes hand in hand.’
De rol van het verhogen van de leeftijdsgrens voor alcohol
Jongeren starten vaak met zoenen en experimenteren als ze uitgaan. Maar door de verschuiving van de leeftijdsgrens voor alcohol van 16 naar 18 jaar gaat een deel van de jongeren pas veel later uit. Voor laagopgeleide jongeren geldt dat minder; zij geven aan dat ze toch wel aan drank komen en zelf feestjes geven. Daar wordt dan volop gezoend.
Is het erg?
Rutgers geeft in hun persbericht aan dat er voordelen zitten aan het deze ontwikkeling. De verschuiving van ‘gewoon’ contact naar online contact betekent dat een deel van de seksuele ontwikkeling van jongeren zich daar af speelt. Flirten en interesse wekken kun je ook online. En online kunnen jongeren die bijvoorbeeld minder aansluiting vinden bij hun klasgenoten, of niet voldoen aan de heteronormen, toch makkelijker contacten aangaan.
Maar het onderzoek laat ook de minder aangename kanten van de online wereld zien: De angst voor exposure, de druk om je te moeten profileren en om perfect te zijn, onzekerheid doordat je jezelf continu vergelijkt met anderen en als gevolg van dit alles de grotere drempel om ‘in het echt’ op iemand af te stappen. Volgens Rutgers is juist die fase, van ‘akward’ stiltes, het gestuntel met zoenen en de eerste verkering, belangrijk omdat jongeren dan leren hoe relaties werken en wie ze zelf zijn daarin. Ze krijgen daardoor reële verwachtingen en kunnen zelfvertrouwen opbouwen, voor hun latere relaties.
Dat proces schuift nu jaar op op en dat kan tot problemen leiden als ze daardoor niet de taal en het zelfvertrouwen opbouwen om seksuele relaties aan te gaan.
Marc van Lier
