Venus in Bont - Een kleine geschiedenis van een grote klassieker

Niet veel mensen weten dat Sado-Masochisme, of SM, genoemd is naar twee personen. De ene had een ding met het toebrengen van pijn (sadisme) en de andere met het ontvangen van pijn (masochisme). Deze twee mensen zijn Markies de Sade – geboren in 1740 en auteur van vele erotische boeken waaronder ‘Justine’ en ‘100 dagen van Sodom’. Leopold von Sacher-Masoch leefde een eeuw later. Hij was geboren in 1880 en schreef boeken als ‘Venus in Bont’ (‘Venus im Pelz’). Dat boek gaat over een man die er van langs krijgt met een zweep, terwijl hij aan de voeten van zijn geliefde ligt. ‘Venus in Bont’ is een klassieker die nog steeds door veel onderdanigen wordt gelezen, vooral omdat deze klassieker het niveau van een oppervlakkige erotische roman ontstijgt. Waar De Sade vooral uitblinkt in extremiteit, doet Masoch dat in subtiliteit.

Sadisme en masochisme wordt sadomasochisme

Dr. Krafft-Ebing was een psycholoog in de Victoriaanse periode, die als eerste het woord ‘Masochist’ gebruikte, om een vorm van seksuele psychopathologie te beschrijven van mensen die plezier halen uit het ontvangen van pijn. Kraftt-Ebing vond het abnormaal en associaal. Masoch zelf was helemaal niet blij dat zijn naam werd gebruikt om een seksuele afwijking te beschrijven.

Zijn collega Sigmund Freud was de eerste die de woorden sadisme en masochisme combineerde in sadomasochisme. Daarmee omschreef hij mensen die houden van het geven of ontvangen van pijn. Voor hem waren deze praktijken zo aan elkaar verwant, dat hij ze groepeerde, ook al waren de behoeften juist tegengesteld.

In de tijd van Kraftt-Ebing en Freud had seks niet veel te maken met plezier. Vrouwen hadden het maar te verduren en mannen moesten het alleen doen voor de voortplanting. Het werd beschouwd als iets zeer ongezonds en masturbatie was al helemaal uit den boze. Je zou er zelfs korter van leven. In deze tijd werden verschillende apparaten uitgevonden om te voorkomen dat mannen klaarkwamen, zoals peniskooitjes, of ringen met stekels aan de binnenkant, die erecties ronduit pijnlijk maakten. De onderdrukking in deze tijd had bijzondere uitingen. Dit was een tijdperk waarin het gebruikelijk was om kinderen op school te disciplineren. Jongens die op hun seksuele hoogtepunt waren, werden geslagen met zwepen en stokken als ze ‘stout’ waren geweest, bijvoorbeeld als ze betrapt waren op masturberen. Dit leidde ertoe dat mannen opgroeide met sadomasochistische associaties met seks.

In 1929 was het de Britse psycholoog (en de bedenker van het vakgebied seksuologie) Havelock Ellis die een wat meer modernere kijk geeft op sadomasochisme. Voor hem is het een vorm van liefde door het geven of ontvangen van pijn. Ellis is het ook niet eens met Freud en Krafft-Ebing, die zeggen dat het vooral een behoefte is die alleen bij mannen leeft.

Autobiografisch

‘Venus in Bont’ bevat een aantal elementen die autobiografisch genoemd zouden kunnen worden. Het verhaal gaat over Severin die logeert in een huis waar ook de jonge weduwe Wanda een kamer huurt. Hij is verliefd op het stenen beeld van Venus dat in de tuin staat, aan wie hij liefdesbrieven schrijft. Niet lang daarna ziet hij, net als de beeldhouwer Pygmalion uit de Griekse mythologie, zijn geliefde stenen beeld tot leven komen. Maar het is Wanda die een grap met hem uithaalt, nadat zij zijn liefdesbrief heeft gelezen. Severin heeft er alles voor over om door haar begeerd te worden. Hij stelt voor haar bezit, haar slaaf te worden zodat zij als meesteres over hem kan heersen en alles met hem kan doen. Wanda houdt van hem en wil hem gelukkig maken door zijn fantasie te verwezenlijken. Zijn stoutste dromen doet zij uitkomen en hij is gelukkig.

De seksuele spanning stijgt naarmate zij verdergaan in hun redeneringen over de inhoud van liefde, lust, bezit en verlangen en hun eigen conflict tussen hart en ratio heviger wordt. Wanda en Severin verkennen de grenzen van hun liefde en bespreken in een eloquente, verheven stijl de mogelijkheden en de consequenties. Totdat zij verliefd wordt op een andere man die met geweld een eind maakt aan Severins sprookje.

Inspiratiebron voor film en muziek

In de jaren ’60 maakte de Velvet Underground een liedje met als titel ‘Venus in Furs’ dat was gebaseerd op het boek van Masoch. De tekst is geschreven door Lou Reed.

Het boek werd ook meermaals verfilmd: in 1967, in 1969, in 1994 en 2013.

De film uit 1994 is van de Nederlandse regisseur Victor Nieuwenhuis met Anne van de Ven en André Arend van de Noord in de hoofdrollen. Hieronder zie je een (slecht nagesynchroniseerde) scene uit deze film.