Roodkapje, Rapunzel, Hans & Grietje, De Kleine Zeemeermin, Sneeuwwitje, Assepoester; wie is er niet groot geworden met de sprookjes van de gebroeders Grimm? Maar wist je ook dat de originele verhalen vol zaten met de meest gruwelijke elementen, waar de #metoo discussie bleek bij afsteekt?

De gebroeders Grimm

De bekende sprookjes hebben een hele lange historie. De meeste verhalen bestonden al lang voordat de gebroeders Grimm ze op begonnen te schrijven. Dat deden ze in eerste instantie niet als vermaak voor kinderen, maar als wetenschappelijk document om fabels en sprookjes vast te leggen. Voor het eerst deden ze dat in 1812. Maar de eerste druk, en ook de tweede herschreven druk in 1815, waren niet erg succesvol. Ze bleven echter herschrijven en schaven, tot er in 1857 een 7e kindvriendelijke versie was ontstaan.

De eerste editie zat nog vol met seks, incest, bestialiteit, moord en andere dingen die we nu als taboe zouden omschrijven. Niet alleen de gebroeders Grimm hebben de verhalen aangepast aan hun tijd, ook daarna zijn de sprookjes telkens aangepast. En dat gebeurt nog steeds. Zo worden vrouwelijke karakters, die in het origineel passieve slachtoffers waren, in hedendaagse versies juist sterke heldinnen. En vanwege veranderende wetgeving en moraal, is bestialiteit en incest verdwenen. Sommigen vinden dat opvoedkundig beter, maar anderen zijn juist van mening dat we onze kinderen nu te beschermend opvoeden.

De rol van sprookjes was in hun tijd juist om kinderen te waarschuwen tegen de gevaren van de maatschappij. Hoe gruwelijker het verhaal vol metaforen, des te beter bleef de moraal hangen. Toen de verhalen nog niet op schrift stonden, had de kerk er nog geen vat op. En omdat de verhalen van mond tot mond gingen, werden ze steeds bloemrijker en gruwelijker. Ook het puriteinse Disney heeft een belangrijke rol gespeeld in de vertrutting van de sprookjes zoals we die nu kennen. En dat geldt niet alleen voor de sprookjes van Grimm, maar ook van die van La Fontaine, Hans Christian Andersen en Perrault. De originele moraal heeft plaatsgemaakt voor zoetsappige verhaaltjes, zonder moraal en educatieve waarde.

Huidig versus origineel

Laten we eens kijken hoe de sprookjes de laatste eeuwen zijn aangepast.

Roodkapje

Huidige versie: In de versie zoals je die waarschijnlijk kent, gaat Roodkapje op bezoek bij haar zieke oma om haar lekkers te brengen. De wolf uit het bos heeft oma echter opgegeten en eet ook Roodkapje op. De vader van Roodkapje snijdt de buik van de wolf open, en red zo oma en Roodkapje van een wisse dood.

Origineel: De duivel heeft de moeder van Roodkapje zwanger gemaakt. Het duivelskind – Roodkapje – en haar moeder ontbreekt het aan niets. Daar zorgt de duivel wel voor. Totdat moeders verliefd wordt op de jager. Uit woede eet de duivel de oma op. Als Roodkapje thuiskomt, denkt ze oma in bed te zien. De duivel zegt dat ze haar jurkje uit moet doen en in het haardvuur moet gooien. Ze moet ook haar kousen en onderbroekje uitdoen en bij de duivel in bed komen ‘omdat oma het koud heeft’. De duivel wordt almaar geiler van deze striptease van de jonge Lolita-achtige naïeve en onschuldige Roodkapje (die bovendien zijn eigen dochter is!). Gelukkig vertrouwt Roodkapje het niet. Ze zegt dat ze moet plassen en rent dan weg.

Ook is er een versie waarin de wolf worst maakt van grootmoeder en Roodkapje dwingt deze op te eten. Hij drinkt er ‘wijn’ bij van grootmoeders bloed.

Assepoester

Huidige versie: Een mooi meisje wordt het sloofje vanhaar stiefmoeder en haar jaloerse stiefzusjes. Alle jonge meisjes worden uitgenodigd voor een bal op het paleis en een goede fee brengt Assepoester een jurk. De prins wordt op het bal verliefd op haar. Als Assepoester haastig het paleis verlaat verliest ze het muiltje. De prins vindt haar en het muiltje past. De prins en Assepoester trouwen.

Origineel: De stiefmoeder moedigt haar dochters aan om hun tenen en hielen eraf te hakken, zodat het muiltje hen zal passen. De prins ziet de bloederige stompjes en weet dat ze hem proberen te belazeren. Duiven vallen de vrouwen aan en pikken hun ogen uit. Ze zijn levenslang verminkt voor hun valsheid en leugens.

Rapunzel

Huidige versie: De heks sluit Rapunzel op in de toren. Om haar op te kunnen zoeken, moet ze via het lange haar van Rapunzel omhoog klimmen. De prins vindt Rapunzel en bezoekt haar in de toren om haar te bevrijden. De heks duwt de prins van de toren en hij valt in de doornstruik. Gelukkig redt Rapunzel de prins en door haar tranen krijgt hij zijn zicht terug. Ze gaan trouwen en leven nog lang en gelukkig.

Origineel: De moeder van Rapunzel is zwanger en stuurt haar man er op uit om kruiden te stelen uit de tuin bij de toren. De heks ontdekt de diefstal en eist het kind op als straf. De prins doet alsof hij de heks is, zodat Rapunzel haar haar laat zakken. Zo klimt hij omhoog en verkracht Rapunzel. Hij komt vaker terug en Rapunzel en de prins leven lange tijd in de toren. Ze hebben vaak seks (in het origineel wordt dit grafisch beschreven) en ze raakt zwanger. Rapunzel en de prins leven lange tijd met elkaar in de toren en wordt het meisje zwanger. De heks ontdekt dat Rapunzel zwanger is en stuurt haar de woestijn in, waar ze in haar eentje een tweeling baart. De prins is zo verdrietig dat zijn ‘friend with benefits’ weg is, dat hij zich van de toren werpt. Zijn zelfmoordpoging mislukt en hij raakt blind. De blinde prins zwerft het land door. Uiteindelijk vinden ze elkaar toch, trouwen ze en trekken ze alsnog in het paleis (waar ze dachten dat de prins al jaren dood was).

Hans en Grietje

Huidige versie: De boze stiefmoeder dwingt haar man om Hans en Grietje achter te laten in het bos. Ze worden gevangen genomen en opgesloten door een heks. De kinderen zijn de halfblinde heks te slim af, weten te ontsnappen en weer naar huis terug te keren.

Origineel: Het is niet een stiefmoeder, maar hun eigen moeder die Hans en Grietje achterlaat in het bos. Het originele sprookje stamt uit de 14e eeuw en vertelt een veel genuanceerder verhaal over armoede en honger. Een straatarme houthakker en zijn vrouw voelen zich namelijk gedwongen om hun twee geliefde kinderen in de steek te laten, omdat ze anders alle vier van honger zullen sterven, of zich gedwongen voelen om hun kinderen op te eten. In de oorspronkelijke versie is de moeder wanhopiger en menselijker. Er zijn verschillende variaties van dit verhaal (onder andere Sjakie en de Bonenstaak). Soms zijn het niet twee, maar zelfs zeven kinderen. De gebroeders Grimm hebben de moeder in 1840 vervangen door een bedorven stiefmoeder.

Doornroosje

Huidige versie: De koning en de koningin geven een groot feest voor hun pasgeboren dochtertje. Maar een van de wijze feeën is niet uitgenodigd. Uit wraak spreekt ze een vloek uit: het prinsesje zal zich, wanneer ze een jonge vrouw is, prikken aan een spinnewiel en sterven. Een van de andere feeën zwakt de vloek af tot een diepe slaap van 100 jaar. Zoals voorspeld prikt Doornroosje zich in haar vinger en valt ze, net als alle mensen en dieren in het kasteel, in slaap. Het slot raakt door een doornstruik overwoekerd. Na 100 jaar wekt een prins Doornroosje met een kus.

Origineel  In de eerste versie van Grimm (1857), proberen verschillende prinsen door de doornstruiken bij de prinses te komen, maar ze raken verstrikt en sterven een gruwelijke dood. In de oudere versies uit 1630 gaat het er een tandje erger aan toe. In dat verhaal prikt het meisje zich aan een vlassplinter en valt als een blok in slaap. De schone slaapster wordt gevonden door een koning, die haar in haar slaap verkracht en meeneemt. Het meisje is zwanger en baart een tweeling. Als een van de baby’s de vinger van Doornroosje voor een tepel aanziet en de splinter eruit zuigt, ontwaakt ze. De vrouw van de koning ontdekt dat haar echtgenoot haar ontrouw is geweest en beveelt haar kok om de tweeling te vermoorden, te bereiden en te serveren aan de koning. Op de binnenplaats laat ze een vuur aansteken om Doornroosje te verbranden. De koning komt echter tussenbeide en werpt de koningin in het vuur. De verkrachter en zijn slachtoffer trouwen en leven een dubieus leven.

De kikkerkoning

Huidige versie: De prinses laat een kikker drie nachten in haar bed slapen, uit dankbaarheid dat hij haar gouden bal uit een diepe bron heeft gevist. De derde ochtend wordt ze wakker naast een knappe prins – het blijkt dat de kikker een betoverde koningszoon was. In de Walt Disney versie verandert de kikker in een prins na een kus van de prinses.

Origineel: De kikker was helemaal niet zo’n lief diertje. Hij schold de prinses uit. Als de prinses tijdens een spel haar bal verliest ziet hij zijn kans om haar af te persen. Ze krijgt haar bal terug als hij bij haar in bed mag slapen. De prinses gaat akkoord, maar als de kikker de bal aan haar geeft, smijt ze hem boos tegen de muur en roept “Zo, nu zal je wel stil zijn, akelige kikker.” Als de kikvors op de grond valt, verandert hij in een knappe prins. Hij neemt de prinses haar botte gedrag niet kwalijk, maar de prinses blijft de prins haten voor zijn gedrag. Hij verbittert en verspreid allerlei geruchten over haar.

Sneeuwwitje

Huidige versie: De koningin sterft bij Sneeuwwitjes geboorte, waarna de koning hertrouwt. De nieuwe koningin wordt jaloers als Sneeuwwitje uitgroeit tot een mooie jonge vrouw en beveelt een jager haar stiefdochter te vermoorden. De jager spaart Sneeuwwitje, waarna zeven dwergen haar onder hun hoede nemen. Als de koningin ontdekt dat de prinses nog leeft, geeft ze het meisje een giftige appel. De dwergen leggen de prinses in een glazen kist. Een prins die langs de kist komt, wordt op slag verliefd op Sneeuwwitje. Hij kust haar en de betovering wordt verbroken.

Origineel: De echte moeder van Sneeuwwitje wil haar doden omdat haar toverspiegel zegt dat niet zij, maar Sneeuwwitje de mooiste van het land is. De moeder dwingt een jager haar dochter te doden en als bewijs haar longen en haar lever te laten zien, zodat ze die kan opeten. De boze moeder krijgt op Sneeuwwitjes bruiloft een paar gloeiende ijzeren muilen waar ze net zo lang in rond moet lopen tot ze dood neervalt.

Er bestaan ook geruchten dat Sneeuwwitje niet zomaar bij de dwergen leefde. Je kunt je misschien voorstellen dat de verhalenvertellers suggereerden dat er groepseks en gangbangs plaatshadden als ze in hun bedjes lag. De ene had haar mooie hoofdje in zijn bed, de andere haar mooie borstjes, nog een had haar buikje (ahuh), en zo verder … (bedenk nu waarom Grumpie zo chagrijnig was). Maar dit gerucht is onwaar. Het verhaal is afgeleid van het leven van gravin Elizabeth Bathory en de dwergen in het verhaal zijn waarschijnlijk haar eigen familieleden die haar hebben opgesloten in de toren.

De kleine zeemeermin

Huidige versie: De zeemeermin wil graag onder de mensen zijn. Ze is verliefd op de prins, die ze regelmatig toezingt. De heks geeft haar benen, maar in ruik daarvoor moet ze haar stem inleveren. De prins herkent haar niet, maar alles komt goed en ze leven nog lang en gelukkig.

Origineel: De setting komt overeen met het sprookje zoals we dat kennen van de verfilming van Walt Disney. Echter, de zeemeermin wordt gekweld door acht oesters die zich vast hebben gebeten in haar staart. “Wie mooi wil zijn, moet pijn leiden”, zegt haar oma. De zussen van de zeemeermin hebben als hobby om zeelieden te lokken en deze te laten verdrinken. De reden dat de zeemeermin mens wil worden is dat zeemeerminnen weliswaar 300 jaar oud worden, maar geen ziel hebben. Voor mensen is er een hiernamaals. De zeemeermin wil ook een ziel. De heks neemt niet alleen haar stem af, maar bij elke stap die ze zal zetten zal het voelen of er messen in haar voeten worden gestoken. Als het haar niet lukt om te trouwen, zal ze sterven. De prins laat het stomme meisje aan de voet van zijn bed slapen. Hij trouwt haar niet, maar laat haar dansen op haar huwelijk. Hierdoor voelt ze niet alleen de steken in haar voeten, maar ze weet ook dat ze zal sterven, omdat ze niet zal trouwen. Maar haar zussen komen haar redden. Ze hebben hun haar geruild voor een mes. Als ze daar de prins mee doodt, kan ze een geest worden. Als ze vervolgens 300 jaar lang goede daden verricht, kan ze alsnog een ziel krijgen.