Er is een hevige discussie of je verslaafd kunt zijn aan porno. Het kan zijn dat dat iemand (meestal een man) het idee heeft dat hij verslaafd is aan pornografie en om de haverklap is er wel een artikel, website of therapeut die verklaart dat pornoverslaving een gevaar is voor de volksgezondheid. Er zijn zelfhulp-groepen, TED talks, fora en zelfs televisieprogramma’s die maar wat graag aangeven dat het kijken naar porno een proces in onze hersenen activeert dat verslavend en destructief kan zijn. Maar, er is ook onderzoek dat aantoont dat deze ideeën zijn ontstaan uit een eenzijdige en moralistische kijk op porno.
Niet de hoeveelheid porno
In een artikel op PsychologyToday kun je lezen dat Joshua Grubbs in 2015 een onderzoek publiceerde dat aantoont dat mensen die zichzelf pornoverslaafd noemen niet zozeer veel porno keken, maar vooral een bepaalde religieuze of morele houding hadden ten opzichte van seks. Nu heeft Grubbs een vervolgstudie gepubliceerd, waaruit blijkt dat mensen die van zichzelf vinden dat ze pornoverslaafd zijn, pijn en psychische problemen ondervinden. Dit staat haaks op het idee dat het toegeven van je verslaving de eerste stap is in de behandeling.
Psychology Today noemt het onderzoek van Grubbs bijzonder grondig en wetenschappelijk. Hij keek bij 1.047 mannen en vrouwen naar hun eigen perceptie van de mate van dwangmatigheid en vermeende verslaving in hun pornogedrag. Vervolgens keek het onderzoek naar de emotie die dat gedrag veroorzaakte. Ook werd gekeken naar de persoonlijkheid van de ondervraagden, zodat bepaalde effecten konden worden uitgesloten.
Uit het onderzoek blijkt dat dagelijks kijken naar porno op zich niet kon worden gerelateerd aan negatieve gevoelens. Maar als iemand zichzelf beschouwde als verslaafd, dan zagen de onderzoekers een correlatie met depressie, angst en stress.
Het onderzoeksteam herhaalde het onderzoek onder 3.055 studenten van drie verschillende universiteiten. En opnieuw bleek dat frequent kijken naar porno an sich geen effect had op emotionele issues. Ook in dit onderzoek bleek dat als iemand van zichzelf vond dat hij pornoverslaafd was, dat er wel sprake was van angst, boosheid, stress en depressie.
Een jaar later ging het onderzoeksteam terug naar de ondervraagden. Hoewel slechts een klein deel meedeed aan het vervolgonderzoek, bevestigde ook deze opvolging de eerdere conclusies. Als iemand geloofde dat hij verslaafd was aan porno, ongeacht de hoeveelheid porno die werd gekeken, dan was er eerder sprake van psychologisch lijden.
Meer kwaad dan goed
Je zou dus kunnen zeggen dat het aanpraten van een pornoverslaving, door de media, op internet, door zelfbenoemde experts en door psychologen, eigenlijk meer kwaad doet dan goed. Pornoverslaving is geen erkende kwaal. Door mensen te vertellen dat het kijken naar porno een ziekte is, komen de ‘slachtoffers’ in een negatieve spiraal. Ze krijgen het gevoel dat er iets mis is met ze en dat hun gewoonte mogelijk ernstige gevolgen kan hebben.
Het huidige model van het behandelen van pornoverslaving kun je daardoor iatrogeen noemen. Daarvan is sprake als medisch handelen nadelige effecten heeft (bijvoorbeeld als je na een ziekenhuisopname een ernstige bacteriële infectie hebt opgelopen). Als we er van uitgaan dat mensen die verdienen aan de behandeling van verslavingen dat doen met de beste bedoelingen, dan blijkt uit dit onderzoek dat het tegendeel wordt bereikt.
Het is gemakkelijk om iemand die porno kijkt te veroordelen en een perverseling te noemen. Mensen die onzeker zijn over hun seksuele behoeftes en daar gevoelig voor zijn, kunnen denken dat hun gedrag abnormaal is en ongezond. Therapeuten, coaches en religieuze organisaties varen wel bij de obsessie tegen porno. Maar de bal ligt nu bij hen, om wetenschappelijk aan te tonen dat hun diagnose, behandelingen en theorieën daadwerkelijk helpen. Want het onderzoek van Grubb zegt het tegenovergestelde en de huidige werkwijze is schadelijk en daarmee medisch onethisch.
Mensen die denken dat ze misschien verslaafd zijn aan porno, moeten worden geholpen met het begrijpen van hun seksualiteit. Waar komen hun interne conflicten vandaan? In hoeverre zijn ze opgelegd door hun omgeving? Ze moeten leren dat het kijken naar porno niet verslavend is en dat hun zelfbeeld als pornoverslaafde de oorzaak is van hun problemen. Het laatste dat deze mensen nodig hebben is een sigma.
Marc van Lier
One thought on “Pornoverslaving bestaat niet en de huidige behandeling doet meer kwaad dan goed”