Orale seks en veilig vrijen - een onderschat risico?

De meeste mensen hoef je er niet van te overtuigen dat een condoom helpt om Seksueel Overdraagbare Aandoeningen (SOA’s) te voorkomen. Toch bleek uit onderzoek van Rutgers (2017) dat bij een onenightstand 42% van de mannen en 55% van de vrouwen geen condoom gebruikt, waardoor zij risico lopen op soa. Wat echter onvoldoende duidelijk wordt in het onderzoek, is in welke mate dat condoom alleen wordt gebruikt bij (vaginale of anale) penetratie. Wat is het risico als je bij pijpen en beffen geen voorzorgsmaatregelen neemt?

Van mensen boven de 25 jaar, heeft ongeveer 9 van de 10 mensen weleens orale seks gehad. In ongeveer de helft van alle vrijpartijen wordt ook aan orale seks gedaan. Naar schatting gebruikt driekwart van de personen geen condoom bij het pijpen. Over het gebruik van voorbehoedsmiddelen tijdens het beffen zijn niet eens cijfers bekend. De huidige richtlijnen wordt nauwelijks aandacht besteed aan de risico’s van het oplopen van een SOA door orale seks.

Ook zijn er aanwijzingen dat sommige mensen orale seks zien als een veilig alternatief voor penetratie van de vagina, omdat het niet kan leiden tot zwangerschap. Ook homofiele mannen zien orale seks soms als een veilig alternatief voor (anale) penetratie.

Transmissieroute en risico’s

Het slijmvlies in de mond beschermd tegen bepaalde infecties. Zo wordt aangenomen dat het niet mogelijk is om HIV over te dragen via speeksel en voorvocht. Het risico voor het oplopen van een SOA via orale seks is daarmee kleiner dan bijvoorbeeld bij penetratie. Dat wordt overigens anders als je wondjes, ontstoken tandvlees, of aften in de mond hebt. En een kleiner risico wil nog niet zeggen dat er geen risico is. Door middel van orale seks kun je verschillende infecties oplopen. Maar lang niet alles is bekend over de manier waarop SOA’s via orale seks worden overgedragen. Het volgende wordt op dit moment aangenomen:

Door onbeschermd pijpen (contact tussen de mond en de penis) loop je het risico te worden besmet met de chlamydia, gonorroe, herpes genitalis of syfilis. Bij klaarkomen in de mond loop je daarnaast risico op HIV.
Door onveilig te beffen (contact tussen de mond en de vulva) kun je worden geïnfecteerd met de SOA herpes genitalis, syfilis, chlamydia en gonorroe. Als er (menstruatie)bloed in de mond komt, kun je ook HIV overdragen.
Met onbeschermd rimmen (oraal contact met de anus) kan syfilis, chlamydia, gonorroe en mogelijk ook hepatitis B en HIV worden overgedragen.

Ook is er een risico op het infecteren met HPV door orale seks. HPV kan genitale wratten veroorzaken en wordt wel geassocieerd met keelkanker.

Wat niet helpt

Onterecht denken mensen (nog steeds) dat je een SOA kunt voorkomen door goed douchen. Dat werkt echter contraproductief. Door zeep kan de zuurgraad van de vagina veranderen, waardoor deze minder natuurlijke bescherming biedt. Ook je tanden poetsen of gorgelen met mondwater werkt averechts. Je kunt er wondjes mee in je tandvlees maken, waardoor je een infectie juist makkelijker oploopt.

Hoe kun je het risico verminderen?

Orale seks (pijpen, beffen en rimmen) is weliswaar minder risicovol dan penetratie (neuken en kontneuken), maar helemaal zonder risico is het zeker niet. Ook door het samen gebruiken van een seksspeeltje, en zelfs manuele seks (aftrekken en vingeren) is niet 100% veilig. Wil je de risico’s verminderen, denk dan aan het volgende:

Vermijd sperma in je mond. Slik geen sperma door.
Vermijd contact met bloed (bijvoorbeeld menstruatiebloed).
Doe niet aan orale seks als jij of je partner koortsblaasjes, aften of bloedend tandvlees heeft.
Als je echt op zeker wilt spelen, gebruik dan bij het pijpen een condoom en bij het beffen en rimmen een (opengeknipt) condoom of een beflapje.
Spoel je mond niet met mondwater en poets of flos je tanden niet voor of na het pijpen of beffen.